W 2016 roku już po czwarty Stołeczne Centrum Edukacji Kulturalnej zorganizowało dla uczniów warszawskich szkół ponadgimnazjalnych cykl Lekcja z Mistrzem Reportażu – spotkania z reportażystami nominowanymi do Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego za Reportaż Literacki 2015.
Warunkiem udziału w Lekcji było zapoznanie się z fragmentami lub całą książką reportażysty, który poprowadzi wybrane spotkanie. Do udziału w Lekcji z Mistrzem Reportażu mogły zgłaszać się indywidualni uczniowie oraz całe klasy lub grupy ze szkół ponadgimnazjalnych.
Spotkania odbyły się w siedzibie Stołecznego Centrum Edukacji Kulturalnej oraz wybranych szkołach.
Rozmowy z autorami prowadziła Joanna Wenek nauczycielka języka polskiego w liceum ogólnokształcącym i doradca metodyczny w zakresie języka polskiego m.st. Warszawy.
Koordynator projektu:
Magdalena Kostrzewa – 22 277 06 10; info@scek.pl.
W roku 2016 odbyły się następujące Lekcje z Mistrzami Reportażu:
- Magdalena Grzebałowska – historyczka, reporterka.
Termin Lekcji: 27 kwietnia, godz. 10:30; - Katarzyna Surmiak-Domańska – od prawie 20 lat związana z działem reportażu „Gazety Wyborczej”.
Termin Lekcji: 13 maja, godz. 10:30; - Michał Książek – publikuje w „Polityce”, „Kontynentach”, „Lesie Polskim” i „Twórczości”.
Termin Lekcji: 1 czerwca, godz. 10:30; - Paweł Piotr Reszka – od 2002 r. pracuje w oddziale lubelskim „Gazety Wyborczej”.
Zajmuje się reportażem społecznym.
Termin Lekcji: 3 czerwca, godz. 10:30; - Karolina Domagalska – z „Wysokimi Obcasami” (sobotnim dodatkiem do „Gazety Wyborczej”) związana od dziesięciu lat, a od roku jest ich redaktorką. Zajmuje się medycyną reprodukcyjną, bioetyką, prawami człowieka.
Termin Lekcji: 6 czerwca, godz. 10:30; - Zbigniew Parafianowicz – redaktor „Dziennika Gazety Prawnej”, wcześniej dziennikarz „Życia” i „Dziennika”.
Michał Potocki – redaktor „Dziennika Gazety Prawnej”, współpracownik „Nowej Europy Wschodniej”, wcześniej dziennikarz „Dziennika”.
Termin Lekcji: 17 maja, godz. 12:30;
Informacje o książkach Mistrzów Reportażu nominowanych do Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego za Reportaż Literacki 2015:
Magdalena Grzebałkowska, 1945, wyd. Agora, Warszawa
Czy zdołam to wszystko zrozumieć i opisać? – pyta autorka. – Ja, która nie przeżyłam tego strasznego czasu?
Kiedy ludzie strzelają do siebie jak do zajęcy. Kiedy rozpieszczona 18-latka, która jeszcze niedawno grała na pianinie i czytała „Potop” wciąga się w szaber. Kiedy jedni wsiadają na swoje konie i ruszają w dal, ci, którzy dotąd czekali po drugiej stronie drogi, schodzą ze swoich wozów, wchodzą do opuszczonych właśnie kuchni, dotykają ciepłego jeszcze pieca, kładą się na ciepłych jeszcze poduszkach.
Kiedy przydałaby się cisza, żeby 450 tysięcy uciekinierów z Prus Wschodnich mogło usłyszeć pękającą taflę lodu na Zalewie Wiślanym. Magdalena Grzebałkowska, rocznik 1972, próbuje sobie tę ciszę wyobrazić i sprawia, że po przeszło 70. latach słyszymy ten pękający lód i przechodzi nas zimny deszcz na myśl o tym strasznym czasie pomiędzy wojną i pokojem.
Katarzyna Nowak
O autorce:
(ur. 1972). Historyczka. Reporterka. Autorka książek: „Ksiądz Paradoks. Biografia Jana Twardowskiego” (Znak, 2011) i „Beksińscy. Portret podwójny” (Znak, 2014), która została nominowana w 6. edycji Nagrody Kapuścińskiego. Aktualnie pracuje nad biografią Krzysztofa Komedy. Mieszka w Sopocie.
Katarzyna Surmiak-Domańska, Ku Klux Klan, wyd. Czarne, Wołowiec
Autorka zabiera nas w podróż do amerykańskiego Pasa Biblijnego. W stanie Arkansas uczestniczy w Krajowym Zjeździe Partii Rycerzy Ku Klux Klan. Zgłębiając działalność tej rasistowskiej organizacji, odkrywa mentalne absurdy partyjnej demagogii. W miasteczku Harrison, gdzie „mieszka miłość”, szef KKK Thomas Robb głosi, że Chrystus był rasistą; biali są potomkami narodu wybranego, białemu grozi zagłada, bo nosi on w sobie genetyczną skazę miłosierdzia. Teksty pastora ukazują się regularnie na internetowej stronie światowego forum białych nacjonalistów. Odwiedzał ją Anders Breivik, który 22 lipca 2011 nikomu nie okazał miłosierdzia.
Ewa van den Bergen-Makała
O autorce:
(ur. 1967) Skończyła filologię romańską na Uniwersytecie Warszawskim. W latach 80. grała w serialu dla młodzieży „Tylko Kaśka”, w latach 90. pracowała m.in. w Radio Mozart, gdzie prowadziła audycje z muzyką klasyczną. Od prawie 20 lat związana z działem reportażu „Gazety Wyborczej”. Autorka dwóch zbiorów reportaży: „Beznadziejna ucieczka przed Basią” (W.A.B., 2007) i „Żyletka”(Agora, 2011) oraz „Mokradełka” (Czarne, 2012), które znalazło się w finale Nagrody Literackiej Nike 2013. Obecnie pracuje nad biografią Krzysztofa Kieślowskiego.
Michał Książek, Droga 818, wyd. Fundacja Sąsiedzi, Białystok
Wędrując drogą 816 można spotkać Ursusa c-360, plamiaka agreściaka, połamane krzyże i wielkie piersi dojarki w ciemnościach obory. A także drogi bez adresu, podwaliny cerkwi oraz turkucia podjadka. Nie napotkać. Właśnie spotkać – bo te stwory mówią. Co opowiadają? To zależy och stanu ducha czytelnika. Na pewno o gorzkiej historii ziemi nadbużańskiej. A może to tylko pretekst do zadumania nad człowiekiem, jedną z osobliwości przyrody.
Są pisarze, których nie sposób naśladować, bo można imitować frazę, ale nie sposób zapożyczyć zmysłowości. Takim pisarzem był Bruno Schulz. Takim reporterem jest Michał Książek.
Maciej Zaremba Bielawski
O autorze:
(ur. 1978) pochodzi z Oraczewa koło Sieradza. Jest przyrodnikiem i kulturoznawcą, a także przewodnikiem syberyjskim. Kilka lat spędził w Jakucji. Publikuje w „Polityce”, „Kontynentach”, „Lesie Polskim” i „Twórczości”. W 2013 roku ukazała się jego pierwsza książka „Jakuck. Słownik miejsca” (nominacja do Nagrody Literackiej Gdynia), a rok później tom wierszy „Nauka o ptakach” otrzymał nominację do Nagrody Literackiej Nike i Wrocławską Nagrodę Poetycką „Silesius” w kategorii „Debiut roku”. „Droga 816” została wyróżniona Nagrodą Literacką Prezydenta Miasta Białegostoku im. Wiesława Kazaneckiego za najlepszą książkę 2015 roku.
Paweł Piotr Reszka, Diabeł i tabliczka czekolady, wyd. Agora, Warszawa
Jest to przede wszystkim książka mądra. Składa się z tekstów niedługich, a nawet bardzo krótkich. Niektóre są tylko cytatami listów, nagranych wypowiedzi, które znakomicie portretują ludzi, ich postawy, losy. Reszka opowiada o zdarzeniach niezwykłych i o szarej codzienności. To reporter, który nie chce zaskakiwać i zadziwiać czytelnika. Miłość, seks, bohaterstwo, wiara, dziwactwa i przesądy – stanowią o naszym świecie, któremu autor poświęcił tę złożoną z migawek, ale spójną książkę. Wydobywa w niej to, co ze wstydu lub skromności jest ukrywane, a mimo to wpływa na rzeczywistość. Skąd bierze się mądrość Reszki? On chyba po prostu lubi i szanuje ludzi, o których pisze.
Piotr Mitzner
O autorze:
(ur. 1977) skończył historię na UMCS oraz podyplomowe dziennikarstwo na Uniwersytecie Warszawskim. Od 2002 r. pracuje w oddziale lubelskim „Gazety Wyborczej”. Zajmuje się reportażem społecznym, jego bohaterowie to często ludzie wykluczeni, skrzywdzeni przez los, naznaczeni traumatycznym doświadczeniem. Dwukrotnie był nominowany do nagrody Grand Press w kategorii reportaż prasowy. Prywatnie fan syntezatorów analogowych i miłośnik latawców pociągowych.
Karolina Domagalska, Nie przeproszę, że urodziłam, wyd. Czarne, Wołowiec
W Polsce o in vitro wypowiadają się zwykle politycy albo księża. Medycyna reprodukcyjna w ich dyskusjach wygląda na dzieło szatana. Książka Karoliny Domagalskiej oddaje głos ludziom, którzy z niej naprawdę korzystają. Niepłodnym parom heteroseksualnym i tęczowym, samotnym kobietom i dzieciom, które czasem nie znają tożsamości biologicznych rodziców. Rozmawia z dawcami spermy: bywają anonimowi, kiedy indziej nie. Rodzina XXI wieku, także za ich sprawą, zmienia swoje kształty. A kodeksy w krajach Zachodu wyznaczają jej różne ramy.
Autorka z wielką powściągliwością i taktem opisuje rodzicielstwo z in vitro. I nie ukrywa, że wiążą się z nim także rozterki moralne.
Lidia Ostałowska
O autorce:
(ur. 1980) studiowała etnologię na UW i gender studies w Central European University w Budapeszcie. Stypendystka Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Z „Wysokimi Obcasami” (sobotnim dodatkiem do „Gazety Wyborczej”) związana od dziesięciu lat, a od roku jest ich redaktorką. Zajmuje się medycyną reprodukcyjną, bioetyką, prawami człowieka.
Zbigniew Parafinowicz, Michał Potocki, Wilki żyją poza prawem. Jak Janukowycz przegrał Ukrainę, wyd. Czarne, Wołowiec
To nie tylko opowieść o upadku prezydenta i zwycięstwie Majdanu. Pozwala ona zrozumieć to, co dwa lata temu zdarzyło się na Ukrainie, czemu przyglądaliśmy się z empatią. Siłą tej świetnie napisanej książki jest żelazna dyscyplina. Autorzy szukają prawdy (i to po obu stronach barykady), choć wiedzą, że często już jej nie znajdą. Weryfikują pogłoski i mity. Liczą, sprawdzają, konfrontują relacje. Na przekór stereotypom i publicystycznym uogólnieniom. Nie jest to przy tym książka zimna. Temperatura bije zarówno od opisywanej eksplozji buntu na Majdanie i od pasji, z jaką pracowali polscy reporterzy.
Piotr Mitzner
O autorach:
Zbigniew Parafinowicz – (ur. 1979) – absolwent politologii na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Redaktor „Dziennika Gazety Prawnej”, wcześniej dziennikarz „Życia” i „Dziennika”. Zajmuje się tematyką ukraińską od 2003 r. Z Kijowa jako korespondent „Życia” relacjonował pomarańczową rewolucję. W „Dzienniku” pisał o rządach ekipy Wiktora Juszczenki i powrocie do władzy Wiktora Janukowycza. Budowę systemu Simji i upadek Janukowycza relacjonował w „Dzienniku Gazecie Prawnej”.
Michał Potocki – (ur. 1984) – absolwent stosunków międzynarodowych na Uniwersytecie Warszawskim. Redaktor „Dziennika Gazety Prawnej”, współpracownik „Nowej Europy Wschodniej”, wcześniej dziennikarz „Dziennika”. Od 2008 r. zajmuje się tematyką ukraińską i białoruską. Z Kijowa relacjonował wybory 2010 r., rozbudowę i upadek systemu władzy Janukowycza. Z Mińska – brutalne stłumienie protestów opozycji w 2010 r. Za teksty o Białorusi otrzymał pierwszą nagrodę w międzynarodowym konkursie Belarus in Focus 2012.