Stołeczne Centrum Edukacji Kulturalnej od 2013 roku organizuje dla uczniów warszawskich szkół w wieku 13-19 lat cykl Lekcja z mistrzem reportażu – spotkania z autorami książek nominowanych do Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego za Reportaż Literacki.
W 2022 roku zaprosiliśmy do nas polskich autorów, których książki zostały nominowane do 13.edycji Nagrody RK: Rafała Hetmana, Jakuba Korusa, Marka Szymaniaka, Remigiusza Ryzińskiego. Lekcja z Małgorzatą Gołotą, autorką “Spinalongi” odbyło się w maju 2023 r., po powrocie autorki z wielomiesięcznej podróży reporterskiej.
Autorzy opowiedzieli o swojej pracy, a także poprowadzili warsztat dla uczestników. Nikt z równą pasją nie opowie historii tak, jak może to zrobić autor-reporter. Wybrane spotkania zostały rozszerzone o pokazy filmów.
Spotkania poprowadziła Bożena Dudko, redaktorka i dziennikarka, prowadząca Warsztaty dziennikarskie oraz Laboratorium dziennikarskie SCEK
Do udziału zaprosiliśmy klasy/grupy szkolne jak i uczestników indywidualnych.
Warunkiem udziału w Lekcji było zapoznanie się z fragmentami lub całą książką reportażysty.
Miejsce:
Stołeczne Centrum Edukacji Kulturalnej
ul. Jezuicka 4, Stare Miasto
lub Stara Prochownia SCEK, ul. Jezuicka 4
Projekt finansowany z budżetu m.st. Warszawy.
Więcej informacji:
Magdalena Ordakowska
☎️ 22 277 06 10
📧 mordakowska@eduwarszawa.pl, scek@eduwarszawa.pl
Bożena Dudko
📧 bdudko@eduwarszawa.pl
Dziękujemy Wydawnictwom: Agora, Czarne i Znak, za udostępnienie materiałów do przeprowadzenia zajęć.
Lekcje z mistrzami reportażu:
Rafał Hetman, Izbica, Izbica
wyd. Czarne, Warszawa 2021
Termin: 5 listopada 2022 (sobota), godz. 12:00-14:00
+ pokaz filmu “Aktion Reinhardt”, godz. 11:00-11:50
Miejsce: SCEK, ul. Jezuicka 4, Stare Miasto
Zapisz się – kliknij tutaj (grupy szkolne i zgłoszenia indywidualne)
O książce:
Wystarczyło zaledwie tysiąc czterdzieści dziewięć dni, by w podlubelskim żydowskim miasteczku po dawnych mieszkańcach pozostał tylko zryty przez poszukiwaczy złota cmentarz, zamieniona w szalet synagoga, splądrowane domy i dwadzieścioro troje ocalałych, z których żaden nie chciał tu zostać. Dziś o wojennych losach Izbicy przypomina jeszcze mniej: szkolna gablotka, dwie drewniane kuczki, zaniedbany kirkut i skrawki wyszeptanych opowieści. Bo jak mówić na głos o tych, którzy odeszli na naszych oczach i często za naszym przyzwoleniem?
Rafał Hetman wydobywa z niepamięci postaci i losy, o których uparcie milczały kolejne pokolenia, i opisuje współczesną Izbicę, odbijając ją w lustrze wojennej historii. Właścicielka piekarni i katolicki ksiądz żydowskiego pochodzenia, chłopak, który do końca życia chodził z kulą w szczęce, przepełniony pragnieniem zemsty aptekarz, anonimowi sąsiedzi i świadkowie. Z rozmów, świadectw i dokumentów układa mozaikę żydowsko-polskiej przeszłości, której cień pada daleko poza wojenne lata. Sprawia przy tym, że losy małej, sennej Izbicy stają się uniwersalną opowieścią o polskiej historii. Pisze również o pułapkach ludzkiej pamięci i konsekwencjach milczenia, bo to właśnie przemilczane historie mówią o nas najwięcej.
O autorze:
(ur. 1987) – reporter. Publikował m.in. w „Gazecie Wyborczej”, „Tygodniku Powszechnym”, magazynie „Chidusz”. Autor książek Izbica, Izbica i Las zbliża się powoli. Ta pierwsza znalazła się w finale Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego, otrzymała nominację do Nagrody Historycznej „Polityki” oraz Nagrody Literackiej im. Witolda Gombrowicza. Finalista Konkursu Stypendialnego im. Ryszarda Kapuścińskiego. W mediach społecznościowych opowiada o literaturze.
_______________________________________________________________________________________________
Więcej informacji o filmie dokumentalnym “Aktion Reinhardt”
rok produkcji 2021; reżyseria: Michał Szymanowicz; scenariusz: Witold Głowacki, Michał Szymanowicz; 50 minut
Opis filmu
Najnowszy dokument Michała Szymanowicza. „Zwykle to jest tak, że jak mamy do czynienia z filmem, mówimy, że chcielibyśmy, żeby ten film się podobał. Ten film nie jest taki. On ma poruszyć” mówił w kwietniu reżyser w Radio Lublin. Jest to pierwszy polski obraz przedstawiający zbrodniczą akcję nazistowskich Niemiec przeprowadzoną pod hasłem „Aktion Reinhardt”, w wyniku której w 1942 roku zginęło półtora miliona polskich Żydów. Film wpisuje konkretne ludzkie twarze w nieludzkie liczby ofiar Holokaustu
Film adresowany do widzów od 14. roku życia.
Dziękujemy Dyrekcji Muzeum Getta Warszawskiego
za możliwość zaprezentowania filmu podczas spotkania.
Jakub Korus, Surogatki
wyd. Znak, Kraków 2021
Termin: 18 listopada 2022 (piątek), godz. 12:00-14:00
UWAGA: zmiana daty, spotkanie odbędzie się 25 listopada, godz. 12:00-14:00
Miejsce: SCEK, ul. Jezuicka 4, Stare Miasto
Zapisz się – kliknij tutaj (grupy szkolne i zgłoszenia indywidualne)
Magda ma 43 lata. Razem ze swoim mężem Gabrielem mieszka w Hiszpanii. Od dawna starają się o dziecko. Surogacja jest ich ostatnią szansą na pełną rodzinę.
Polina ma 27 lat, męża i dwoje dzieci. Na zostanie surogatką zdecydowała się mimo wątpliwości partnera, po to aby utrzymać rodzinę i zapewnić dzieciom edukację.
Malutką Bridgette urodziła matka zastępcza, imigrantka z rejonu Doniecka. Para Amerykanów zrezygnowała z adopcji, gdy dowiedziała się o nieuleczalnej chorobie dziewczynki. Dziecko pozostawiono w szpitalu.W maju 2020 roku cały świat obiegło zdjęcie sali szpitalnej z ponad stoma noworodkami czekającymi na swoich rodziców. Niemowlęta, urodzone przez surogatki, zostały na kilka miesięcy uwięzione na terenie Ukrainy z powodu lockdownu. Władze kraju i kliniki rozkładały ręce, a tragedia nowo narodzonych dzieci wywołała ogólnoświatową dyskusję na temat surogacji.Jakub Korus dotarł do surogatek i rodzin adopcyjnych, a także rozmawiał z pośrednikami europejskiego podziemia surogacyjnego, chcąc przełamać tabu i zrozumieć, dlaczego to kontrowersyjne dla wielu osób zjawisko dla milionów ludzi może być ostatnią deską ratunku.
To dziennikarskie śledztwo jest również wyjątkową opowieścią o kobiecym ciele, poruszającą i prawdziwą dzięki jej bohaterkom.
O autorze:
Reporter śledczy. Dziennikarski wychowanek tygodnika Newsweek, z redakcją związany od 2008 roku. Absolwent dziennikarstwa oraz kulturoznawstwa Europy Środkowo-Wschodniej na Uniwersytecie Warszawskim. W 2016 roku wraz z Wojciechem Cieślą nominowany do nagrody Grand Press za cykl reporterski „Minister na włościach”, w 2020 roku do Nagrody Radia ZET im. Andrzeja Woyciechowskiego za materiał „Surogatki z Miasteczka Wilanów”. Dla wydawnictwa ZNAK napisał książkę „Surogatki. Historie kobiet, które rodzą po cichu” nominowaną do nagrody imienia Ryszarda Kapuścińskiego.
Marek Szymaniak, Zapaść
wyd. Czarne, Warszawa 2021
Termin: 2 grudnia 2022 (piątek), godz. 12:00-14:00
Miejsce: Stara Prochownia SCEK, ul. Boleść 2, Stare Miasto
Zapisz się – kliknij tutaj (grupy szkolne i zgłoszenia indywidualne)
Według Polskiej Akademii Nauk niemal połowie z dwustu pięćdziesięciu pięciu średnich miast w Polsce grozi społeczno-ekonomiczna zapaść. Wyludnienie, upadający przemysł, bezrobocie, problemy mieszkaniowe, utrudniony dostęp do ochrony zdrowia, smog, układy polityczne, coraz starsi mieszkańcy. Marek Szymaniak, autor książki Urobieni. Reportaże o pracy, próbuje ustalić, co jest przyczyną tak fatalnej sytuacji, a o szczerą odpowiedź prosi tych, którym kryzys zagraża najbardziej. Podczas podróży po Polsce spotyka się z mieszkańcami i miejskimi aktywistami, rozmawia z samorządowcami, a oficjalne statystyki zestawia z rzeczywistością. Nie boi się stawiać trudnych pytań, nie ocenia, ale nie zadowala się też ogólnikowymi diagnozami oderwanymi od lokalnych problemów. Szukając odpowiedzi, uważnie wsłuchuje się w głosy tych, którzy wyjechali, jak również tych, którzy pomimo ciężkiej sytuacji postanowili zostać. Z reporterską wnikliwością opisuje zastaną rzeczywistość, tworząc realistyczny portret Polski mniejszych miast i ich mieszkańców.
O autorze:
(ur. 1988) – dziennikarz i reporter. Publikował m.in. w „Dużym Formacie”, „Piśmie” i magazynie „Spider’s Web+”. Twórca podcastu o pracy Pracownia. Laureat nagrody za reportaż prasowy przyznawanej przez jury Festiwalu Wrażliwego, zwycięzca konkursu dla dziennikarzy „Pióro odpowiedzialności” oraz zdobywca drugiej nagrody w konkursie „Twarze ubóstwa” im. Bartosza Mioduszewskiego. Dwukrotnie znalazł się w finale konkursu stypendialnego Fundacji „Herodot” im. Ryszarda Kapuścińskiego oraz trzykrotnie w finale Nagrody „Newsweeka” im. Teresy Torańskiej, m.in. za debiutancką książkę Urobieni. Jego druga książka Zapaść otrzymała nominację do Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego oraz w konkursie Grand Press na reporterską książkę roku.
wyd. Czarne, Warszawa 2020
11:00-12:55 projekcja legendarnego filmu “Inne spojrzenie” (Węgry 1982, scenariusz i reżyseria Károly Makk, 102 min.)
Miejsce: SCEK, ul. Jezuicka 4, Stare Miasto
PRL w latach osiemdziesiątych chwieje się w posadach. Najlepszym narzędziem do utrzymania kontroli jest zburzenie poczucia bezpieczeństwa i znalezienie wspólnego wroga, przeciwko któremu zwróci się społeczeństwo. Tak narodziła się akcja „Hiacynt” – trzy operacje milicji wymierzone w homoseksualnych mężczyzn, przeprowadzone w latach 1985–1987. Masowe zatrzymania, przesłuchania, zbieranie haków, nakłanianie do współpracy, przemoc. Złamane życia nie mają znaczenia.Nazywani „zboczeńcami”, „odmieńcami”, „chorymi” – mężczyźni, których nikt nie szanował i których wielu chciało zniszczyć. Ich prześladowania nie zaczęły się w latach osiemdziesiątych. Na dużą skalę inwigilowano ich już od początku PRL. Musieli wypracować strategię przetrwania w systemie powszechnej nagonki. Nauczyć się żyć pomiędzy tymi, którzy ich okradają, szantażują i zabijają, a państwem, które chce ich policzyć i wykorzystać do własnych celów. Wreszcie zmierzyć z lękiem przed nowym nieznanym zagrożeniem – AIDS.Jaki był faktyczny cel akcji „Hiacynt”? Ile osób przesłuchano i ile teczek powstało? Czy nadal istnieją i gdzie zostały złożone? Czy akcja naprawdę objęła wszystkich homoseksualistów, a może ktoś w tej grupie był chroniony? Remigiusz Ryziński we wstrząsającym reportażu Hiacynt szuka odpowiedzi na te pytania i zastanawia się, czy wraz ze schyłkiem lat osiemdziesiątych machina pogardy i nienawiści na pewno się zatrzymała.
Absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace nad doktoratem prowadził w Paryżu u Julii Kristevy. Habilitował się na podstawie rozprawy o współczesnym francuskim feminizmie. Jest profesorem akademickim, stypendystą m.in. rządu francuskiego, Fundacji Schumana, Fundacji Nippon, Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Miasta Stołecznego Warszawy, a także członkiem rady Ośrodka Badań Społecznych nad Seksualnością przy Uniwersytecie Warszawskim. Zajmuje się feminizmem oraz teoriami gender i queer, tłumaczył Sartre’a, Eco i Kristevę. Autor książek reporterskich Foucault w Warszawie, za którą otrzymał nominację do Nagrody Literackiej Nike, Dziwniejsza historia, Moje życie jest moje, która została przeniesiona na deski Teatru Dramatycznego w Wałbrzychu, oraz Hiacynt za którą otrzymał nominację do Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego. Laureat nagrody Natwest LGBT+ Diamonds 2018 w kategorii „Ambasador osób LGBT+ w życiu publicznym”.
11:00-12:55 projekcja legendarnego filmu “Inne spojrzenie”
(Węgry 1982, scenariusz i reżyseria Károly Makk, 102 min.)
z Jadwigą Jankowską-Cieślak i Grażyną Szapołowską w rolach głównych
MFF w Cannes 1982: Nagroda Międzynarodowej Federacji Krytyki Filmowej (FIPRESCI), nagroda dla najlepszej aktorki (Jadwiga Jankowska-Cieślak)
Éva i Livia spotykają się w redakcji gazety (akcja filmu rozgrywa się po węgierskim powstaniu 1956). Éva jest dziennikarką, niepokornym krytykiem ustroju. Z tego powodu przez dwa lata nie mogła dostać pracy w swoim zawodzie. Gdy wreszcie udaje się jej znaleźć pracę, jest to redakcja państwowej gazety “Prawda”. Otrzymuje biurko w jednym pokoju z Livią, żoną oficera. Zakochuje się w redakcyjnej koleżance, a niemożność odsunięcia od siebie uczucia do przyjaciółki grozi poważnymi konsekwencjami.
Inne spojrzenie jest ekranizacją powieści Erzsébet Galgóczi i jest pierwszym w kinematografii wschodnioeuropejskiej filmem podejmującym temat kobiecej miłości homoseksualnej.
Serdecznie dziękujemy:
Pani Teresie Sadowskiej z Instytutu Liszta w Warszawie,
Dyrekcji Teatru Starego w Lublinie i Panu Maciejowi Gilowi
– za pomoc w zorganizowaniu pokazu filmu “Inne spojrzenie” dla warszawskiej młodzieży,
a Dyrekcji Narodowego Instytutu Filmowego w Budapeszcie i Pani Tamarze Nagy – za licencję.
wyd. Znak, Kraków 2021
Lekcja z Małgorzatą Gołotą, odbyła się w w maju 2023 r., po powrocie autorki z wielomiesięcznej podróży reporterskiej.
O książce:
Napiętnowani na całe życie
Kreta to ulubiony wakacyjny kierunek turystów z wielu stron świata. Jednym z najpiękniejszych jej zakątków jest zatoka Mirabello, największa na greckich wodach. To tu są najdroższe hotele na Krecie. Stałym punktem na trasie wycieczkowców kursujących po zjawiskowej zatoce jest Spinalonga, skalista wysepka zamieniona w obronny fort jeszcze przez Wenecjan. Jednak to nie resztki umocnień przyciągają turystów. Spinalongę otacza mit “wyspy trędowatych”, miejsca, gdzie chorzy na trąd stworzyli sobie namiastkę życia takiego, jakie znali sprzed czasów choroby. Tyle że przewodnicy nie mówią całej prawdy. Ze Spinalongi nie było ucieczki, ludzie tu umieszczeni znikali z rejestrów i dokumentów, skazani na powolną śmierć fizyczną, wcześniej doświadczali śmierci cywilnej. Dzieci zabierano im po kilku dniach od narodzin. Społeczeństwo i własne rodziny odrzuciły ich na zawsze, mimo że wynaleziono już skuteczny lek. Po istniejącym w pierwszej połowie XX wieku leprozorium na Spinalondze nie zostały niemal żadne dokumenty ani zdjęcia, trędowatych z wyspy do dziś otacza zmowa milczenia. Idąc za strzępami informacji, Małgorzata Gołota przeczesuje archiwa, odnajduje ostatnich świadków i ludzi, którzy poświęcili życie sprawie trędowatych. Tej lektury nie zapomnicie.
O autorce:
Małgorzata Gołota to dziennikarka Radia TOK FM i Wirtualnej Polski, autorka serii podcastów ekologicznych „Koniec świata” i „Klimat zmian”, lektorka. W 2018 roku była rzeczniczką prasową kampanii „Kocham. Szanuję” dedykowanej tysiącom polskich kobiet, które doświadczają przemocy domowej. Jest także współautorką książki Krótka ulica, długa historia. Próżna, Plac Grzybowski i okolice.
_______________________________________________________________________________________________
Zapraszamy warszawską młodzież do udziału w Warsztatach dziennikarskich (każda środa roku szkolnego) oraz Laboratorium dziennikarskim (soboty) prowadzonych przez Bożenę Dudko. Wszystkie zajęcia w Stołecznym Centrum Edukacji Kulturalnej są nieodpłatne dla uczestników, finansowane przez m.st. Warszawa. Więcej informacji o warsztatach w SCEK znajdziesz tutaj.