Zapraszamy uczniów i uczennice warszawskich szkół ponadpodstawowych do udziału w Letniej Akademii Filozofii 2022, cyklu warsztatów, wykładów i dyskusji.
Temat przewodni cyklu LAF 2022: ROZUM WOBEC SIŁY

Termin
27 czerwca – 2 lipca

Miejsce
Stara Prochownia SCEK, ul. Boleść 2

Uczestnicy i uczestniczki
Uczniowie i uczennice warszawskich szkół ponadpodstawowych.

Zgłoszenia
Rekrutacja zakończona.

Wykłady i warsztaty podczas Letniej Akademii Filozofii 2022 poprowadzą: dr. hab. Tadeusz Ciecierski, dr Magdalena Gawin, dr hab. Michał Kozłowski, dr hab. Adam Leszczyński, prof. Krzysztof Łapiński, dr Agata Łukomska, Jan Molina, dr hab. Agnieszka Nogal, prof. Krystyna Skarżyńska, Tomasz Stawiszyński, dr Jan Swianiewicz, Przemysław Wielgosz, Marek Zając, dr hab. Urszula Zbrzeźniak.
Program Letniej Akademii Filozofii 2022

ROZUM WOBEC SIŁY

Napięcie między rozumem a siłą to temat, który ma długą i znamienitą historię w dziejach myślenia. Jej początki zaznaczają się w dwóch miejscach. Dla filozofii problem otwiera nie kto inny niż Platon w pierwszej księdze „Państwa”, gdy ustami Trazymacha rzuca Sokratesowi wyzwanie, by ten udowodnił, że sprawiedliwość jest czymś innymi niż interes mocniejszego. Jeszcze przed Platonem problem opisał historyk Tukidydes, w którego „Wojnie peloponeskiej” Ateńczycy ostrzegają mieszkańców wyspy Melos, by pamiętali, że „sprawiedliwość w ludzkich stosunkach jest tylko wtedy momentem rozstrzygającym, jeśli po obu stronach równe siły mogą ją zagwarantować”. Słuszności swego argumentu dowodzą mordując melijskich mężczyzn, a kobiety i dzieci sprzedając w niewolę.

Z tych dwóch klasycznych tekstów wywieść można dwie tradycje: jedna (od Platona przez Kanta po Rawlsa) broni autonomii rozumu, druga (od Machiavellego przez Nietzschego po Carla Schmitta) widzi w nim co najwyżej jedno z narzędzi, którym posługuje się siła. Gdzieś między tymi dwoma obozami mieszczą się ci, którzy wskazują na głębokie i nie zawsze jawne powinowactwa między rozumem a dążeniem do władzy. Myśl tę ze słynną bezpośredniością wypowiada u progu nowoczesności Francis Bacon stwierdzając, że „wiedza i potęga ludzka to jedno i to samo” oraz wzywając do tego, by z rozumu uczynić skuteczniejsze narzędzie „zwyciężania przyrody”. Może jest też tak, jak to widział Michel Foucault, że rozumu i siły w ogóle nie da się oddzielić. Cele wiedzy byłyby zawsze celami władzy – wiedząc kontrolujemy, a kontrolując wiemy. Max Horkheimer i Theodoro Adorno swoją krytykę oświecenia oparli z kolei na tezie, że skoro rozum pierwotnie jest narzędziem służącym ludzkiemu zwierzęciu do zapanowania nad światem i sobą, to wszelka racjonalność musi być w ostatecznym rozrachunku racjonalnością panowania – skażoną represją, wyzyskiem
i przemocą.

Temat relacji między rozumem a siłą chcielibyśmy podejmować nie tylko w kategoriach filozofii społecznej i politycznej, ale także poprzez klasyczne pytania epistemologii i filozofii języka. Jaka jest relacja między teorią a praktyką, myślą a czynem? Czy twierdzenia prawdziwe to takie, które adekwatnie obrazują świat czy raczej takie, które dają siłę by go zmieniać? Czy wartość myślącego rozumu leży w zdolności do bezinteresownej kontemplacji czy też rozum ma na wskroś praktyczną naturę? Dzięki czemu możemy językiem, nie tylko mówić, ale też posługiwać się nim, a nawet działać?

Last but not least mamy nadzieję, że hasło relacji między rozumem a siłą pozwoli nam poruszyć palące pytania o stosunek filozofii do wojny i przemocy.

To tylko niektóre z pytań i zadań, które stawiać sobie będziemy podczas wykładów, warsztatów i dyskusji w trakcie tegorocznej Letniej Akademii Filozofii Stołecznego Centrum Edukacji Kulturalnej. Do wspólnych rozważań prócz filozofów i filozofek zaprosimy również przedstawicieli i przedstawicielki nauk społecznych oraz ludzi pióra.

dr Jan Swianiewicz
koordynator merytoryczny

Wszelkie pytania proszę kierować do Działu Organizacji SCEK:
📧 info@scek.pl
☎️ 22 277 06 18, 22 277 06 10

Autorka projektu graficznego: Volha Darashkevich

Poprzednie edycje:
Letnia Akademia Filozofii 2021: Przewartościowanie
Letnia Akademia Filozofii 2020: Czas i historia
Letnia Akademia Filozofii 2019: Szczęście, przyjemność, rozkosz
Letnia Akademia Filozofii 2018: Mity rozumu
Letnia Akademia Filozofii 2017: Związki, relacje, interakcje